5-Çeşitli litürjiler ve gizin tekliği

2. KONU

Çeşitli litürjiler ve gizin tekliği

Litürji gelenekleri ve Kilisenin evrenselliği

1200 Kudüs’teki ilk Hıristiyan cemaatinden İsa’nın yeniden gelişine kadar her yerde havarilerin inancına sadık kalan Tanrı Kiliselerinin hepsi aynı Paskalya gizi törenini yapmaktadır. Litürjide kutlanan giz tek olmasına karşın kutlama biçimleri değişiktir.

1201 Mesih’in gizi öylesine akıl almaz biçimde bereketlidir ki, hiçbir litürjik gelenek bunun ifadesini tüketemez. Bu ritlerin doğuş ve gelişme tarihi şaşırtıcı bir tamamlayıcılıkla bunu göstermektedir. Kiliseler bu litürjik gelenekleri iman sırlarında ve imanda birlikte yaşadıklarında karşılıklı olarak birbirlerini zenginleştirmiş ve her Kilise’ye(Bkz. EN 63-64) ortak olan misyonda ve Gelenek’te büyümüşlerdir.

1202 Değişik litürjik gelenekler Kilise’nin misyonundan dolayı ortaya çıkmıştır. Aynı kültürel ve coğrafi alanlarda bulunan Kiliseler Mesih’in gizini kültürel olarak çok belirgin özel ifadeler arasından kutlamak zorunda kalmışlar: Emanet edilen Hıristiyan mirası geleneğinde (2 Tim 1, 14), litürjik sembolizmde, kardeş birliği organizasyonunda, gizlerin Tanrıbilimsel anlayışında ve kutsallık tiplerinde. Böylece, belirli bir Kilisenin litürjik yaşamı aracılığıyla, tüm halkların Esenliği ve Işığı olan Mesih, bu Kilise’nin gönderildiği ve kök saldığı halkla ve kültürde ortaya çıkar. Kilise evrenseldir (katolik): Bütün gerçek kültür zenginliklerini arıtarak kendi birliğine katabilir.(Bkz. LG 23, UR 4)

1203 Kilise’de günümüzde kullanılmakta olan litürjik gelenekler ya da ritler şunlardır: Latin riti (özellikle Roma riti, ama aynı zamanda ambrosiyen riti gibi yerel Kilise ritleri ya da bazı dini tarikat ritleri) ve Bizans riti, İskenderiye ya da Kopt riti, Süryani, Ermeni, Maronit ve Keldani riti. "Kutsal Konsil geleneğe sadık kalarak kutsal Kilise Ana’nın her ritini yasal bakımdan eşit saygınlığa ve hakka sahip olarak görür, onları gelecekte de her bakımdan desteklemeye ve korumaya kararlıdır."(SC 4)

Litürji ve kültürler

1204 Şu halde litürji töreni değişik halkların kültürüne ve dehasına uymak zorundadır.(Bkz. SC 37-40) "Tüm halklar iman buyruğuna uysunlar diye" (Rom 16, 26) Mesih’in gizi her kültürde, bildirilmeli, törenle kutlanmalı ve yaşatılmalıdır, öyle ki bu kültürler yok edilmeden onun tarafından kurtarılsın ve tamamlansınlar.(Bkz. CT 53) Mesih tarafından üstüne alınan ve yenilenen insanların kendilerine özgü kültürleriyle ve onların aracılığıyla Tanrı’nın sayısız evladı Baba’nın yanına tek bir Ruh’la Onu yüceltmek için çıkabilir.

1205 "Litürjide, özellikle de Kilise sırlarında değişmez bir bölüm vardır, -Tanrısal bir kuruluş olduğundan- Kilise bu bölümün bekçisidir; Kilise’nin, litürjinin değişime uygun bölümlerini yeni Hıristiyanlaştırılmış halkların kültürlerine uyarlama hakkı ve yetkisi vardır."(II Jean Paul. 1 ap. "Vicesimus quintus annus" 16, bkz. SC 21)

1206 Litürji çeşitliliği bir zenginlik sayılabildiği gibi, gerginliklere, karşılıklı anlayışsızlığa, hatta dinsel bölünmelere de neden olabilir. Bu alanda, şurası açıktır ki çeşitlilik birliğe zarar vermemelidir. Litürjide çeşitlilik bir ortak imanda, Kilise’nin Mesih’ten almış olduğu kutsallaştırıcı işaretlerde, ve birlik hiyerarşisinde ifade edilmelidir. Kültürlere uyma bir yürek değişikliği, bir de Katolik imanla uyuşmayan atalardan kalma alışkanlıklardan kopmayı zorunlu kılar.(II Jean Paul. 1. ap. "Vicesimus quintus annus" 16)

ÖZET

1207 Litürji töreninin, Kilise’nin içinde bulunduğu halkın kültürüne tabi olmadan kendini ifade etmeye yönelmesi uygun olur. Öte yandan, litürjinin kendisi kültürlerin yaratıcısı ve biçimleyicisidir.

1208 Değişik litürji gelenekleri, ya da ritler, yasal olarak kabul edilmişlerdir, çünkü bu litürjiler Mesih’in aynı gizini ifade eder ve iletirler ve Kilise’nin evrenselliğini gösterirler.

1209 Litürjik geleneklerin çokluğunda birliğin güvence kriteri havarilere dayanan Geleneğe olan sadakattir: İman birliği, havariler tarafından kabul edilen Kilise sırları, havarilerin verasetince bildirilen ve güvence altına alınan birlik.