13-Kutsallaştırıcı ayinler

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Öteki litürjik törenler



1. KONU

Kutsallaştırıcı ayinler

1667 "Kutsal Kilise tarafından kurulan sır etkisi olmayan dinsel törenler, Kilise’nin duası aracılığıyla bir bakıma kutsal sırlara benzer ve bunlar özellikle tinsel sonuçlar elde edilebilen kutsal işaretlerdir. Bu dinsel törenler aracılığıyla insanlar kutsal sırların başlıca sonucunu alabilecek duruma gelir ve yaşamlarının çeşitli durumları da kutsallaşır."(SC 60, bkz. CIC, can. 1166, CCEO, can. 867)

Dinsel törenlerin özel nitelikleri

1668 Bu törenler Kilise’nin bazı görevlerinin, bazı yaşam tarzlarının, Hıristiyan yaşamının çok değişik durumlarının kutsallaştırılması ve insana yararlı şeylerin kullanımı amacıyla yapılır. Episkoposun almış olduğu kararlar doğrultusunda, bu törenler bir bölgedeki ya da bir devirdeki Hıristiyan halkın tarihine, kültürüne ve ihtiyaçlarına cevap verebilir. Bu dinsel törenler, çoğu zaman, ellerin koyulması, Haç işareti, kutsal su serpme (Vaftizi anımsatan) gibi belirli bir işaret eşliğinde daima bir dua içerirler.

1669 Vaftizden kaynaklanan rahipliğe bağlıdırlar: Her vaftiz olan kişi "bereket kaynağı olmaya"(Bkz. Yar 12, 2) ve "kutsamaya"(Bkz. Lk 6, 28, Rom 12, 14, 1 Pet 3, 9) çağrılır. Bu nedenle laikler bazı kutsama törenlerini yönetebilirler;(Bkz. SC 79, CIC, can. 1168) bir kutsama Kilise yaşamını ve sırrını ilgilendiriyorsa o zaman o tören Ruhbanlık sırrını almış kişiler (episkoposlar, papazlar, diyakoslar) tarafından yönetilir.(Bkz. Ben 16, 18)

1670 Burada söz konusu edilen törenler Kilise sırlarında olduğu gibi Kutsal Ruh’un inmesini sağlamaz, ancak bizi Kilise duası aracılığıyla bu nuru almaya ve buna katılmaya hazırlar. "Elverişli durumdaki inanlıların yaşamlarındaki olayların hemen hepsi İsa’nın çektiği acıları, ölümü ve Dirilişi’nin Paskalya gizinden gelen Tanrısal lütufla kutsallaşmıştır, çünkü her Kilise sırrı ve her dinsel tören kendi özel niteliklerini Ondan alır; maddi şeylerin saygılı kullanımı da insanın kutsallaşmasına ve Tanrı’nın yüceltilmesine yönelik olacaktır."(SC 61)

Dinsel törenlerin değişik biçimleri

1671 Bu dinsel törenlerin başında kutsama törenleri gelir (kişileri, sofrayı, nesneleri, yerleri). Her kutsama Tanrı’yı övmek ve ondan lütuf elde etmek için yapılan duadır. Hıristiyanlar Mesih’te Tanrı Baba tarafından "her türlü tinsel kutsamayla" (Ef 1, 3) kutsanmışlardır. Onun içindir ki, Kilise kutsarken Mesih İsa’nın adını söyler ve haç işareti yapar.

1672 Bazı kutsamaların sürekli bir gücü vardır: Kişileri Tanrı’ya adamaya, nesneleri ve yerleri litürjik adetler için kullanılmaya hazır duruma getirme etkisi vardır. Kişiler için yapılan kutsamalar arasında -bunları Ruhbanlık sırrı ile karıştırmamak gerekir- bir manastırın başrahibinin ya da başrahibesinin kutsanması, bakirelerin kutsanması, rahibelik riti ve bazı Kilise görevlilerinin (okuyucular, papaz adayları, din eğitimi verenler, vb,.) kutsanması vardır. Kutsanan nesnelere örnek verecek olursak, bir kilisenin, bir mihrabın, kutsal yağların, kâselerin, papaz giysilerinin, çanların vb. kutsanmasını sayabiliriz.

1673 Kilise, Mesih İsa adına, bir kişinin ya da bir nesnenin Kötünün pençesinden ve egemenliğinden kurtulmasını açıkça ve otoriteyle isterse buna şeytanı ya da cinleri kovma denir. İsa şeytanları kovdu,(Bkz. Mk 1, 25-26) Kilise de şeytanları kovma yetkisi ve görevini İsa’dan aldı.(Bkz. Mk 3, 15,6, 7. 13; 16, 17) En basit biçimiyle şeytan kovma Vaftiz töreni sırasında uygulanır. Törensel şeytan kovma yani "büyük şeytan kovma töreni" ise ancak bir papaz tarafından ve episkoposun izni ile yapılabilir. Kilise tarafından bu konuda konulan kurallara harfiyen uyulması zorunludur. Şeytan kovmanın amacı Mesih İsa’nın Kilise’ye verdiği tinsel otoriteyle şeytanları kovmak ya da şeytanın egemenliğinden kurtarmaktır. Özellikle de psişik durumdaki hastalıklarda durum başkadır, bunların iyileşmesi tıp bilimini ilgilendirir. Şeytan kovma töreni yapmadan önce Şeytanın varlığı mı yoksa bir hastalık mı söz konusudur, bundan emin olmak çok önemlidir.(Bkz. CIC, can. 1172)

Halkın din duygusu

1674 Kilise sırrı ve dinsel tören litürjilerinin dışında, din ve ahlâk dersleri halkın din duygusunu ve inanlıların dindarlık biçimlerini göz önünde bulundurmalıdır. Hıristiyan halkın din duygusu, her zaman, Kilise sırları yaşamı çevresinde gelişen çeşitli dindarlık biçimlerinde kendi ifadesini bulmuştur, kutsal eşyalara saygı gösterme, kutsal yerleri ziyaret etme, hac ziyaretleri, dinsel tören alayı halinde yürüme, Haç Yolu, dinsel danslar, tespih duası, madalyonlar,(Bkz. II. İznik Kon: DS 601, 603, Trento Kon: DS 1822) vb.

1675 Bu ifadeler Kilise’nin litürjik yaşamının yerini doldurmazlar ama onu sürdürürler: Bunlar litürjik zamanlar göz önüne alınarak, litürji ile ahenk içine sokularak düzenlenmeli, bir bakıma onlardan çıkmalı ve halkı onların içine sokmalıdır, zira litürji, doğası gereği onlardan daha üstündür.(SC 13)

1676 Halkın din duygusunu desteklemek için papazların tedbirliliği gereklidir, gerektiğinde, sofuluklara yönelen din duygusunu Mesih’in gizi bilgisi ışığında geliştirmek, arıtmak ve düzeltmek gerekebilir. Bu sofulukların uygulanması episkoposların ön yargısına ve Kilise’nin genel normlarına bağlıdır.(Bkz. CT 54)

Halkın din duygusu, esas olarak, var olma ile ilgili büyük sorulara yanıt veren Hıristiyan bilgeliği ile birlikte değerlerin bir bütünüdür, Katolik halkın sağduyusu var olma ile ilgili sentez yeteneğinden oluşur. Tanrısal ile insansal olanı, Mesih ile Meryem’i, ruh ile bedeni, topluluk ile kurumu, kişi ile cemaati, inanç ile vatanı, akıl ile duyguyu bağdaştırır biçimde birlikte götürür. Bu bilgelik her insanı kökten Tanrı’nın oğlu olarak kabul eden, temelde bir kardeşlik kuran, emeği anlayabilen, doğayı karşılamayı öğreten, yaşamın zorlukları arasında bile keyifle ve neşeyle yaşamanın nedenlerini veren bir Hıristiyan hümanizmasıdır. Bu bilgelik halk için, İncil Kilise’de ön planda olduğu zaman ya da içeriği başka çıkarlar yüzünden boşaltıldığında ya da soluğu tıkandığında incilimsi bir içgüdü, ayırt etme ilkesi rolü oynar.(Document de Puebla, bkz. EN 48)

ÖZET



1677 Kutsal törenler Kilise tarafından tesis edilmiş, insanları Kilise sırlarının meyvelerini almaya hazırlayan ve yaşamın farklı durumlarını kutsallaştıran maddi işaretlerdir.

1678 Kutsal törenler arasında kutsamalar önemli bir yer tutar. Bu törenler insanlar Tanrı’nın lütuflarından İncil’in ruhuna uygun bir biçimde yararlansınlar diye eserleri ve lütuflarından dolayı Tanrı’yı övmeyi olduğu kadar Kilise’nin arabuluculuğunu da içerir.

1679 Hıristiyan yaşamı litürjinin dışında halkın farklı kültürlerden kaynaklanan değişik dini duygularıyla da beslenir. Kilise bir yandan onları inancın ışığıyla aydınlatmaya özen gösterirken, öte yandan da Hıristiyan yaşamını zenginleştiren ve insani bir bilgeliği ve incilimsi bir içgüdüyü ifade eden halk sofuluğunun biçimlerini destekler.