11-Ruhbanlık sırrı

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Hıristiyanların hizmetindeki

Kilise sırları

1533 Vaftiz, Vaftizi Güçlendirme ve Efkaristiya sırları Hıristiyanlığa girişi sağlayan sırlardır. Bu sırlar Mesih’e inananların gönlünde azizliğe ve dünyayı Hıristiyanlaştırma misyonuna olan ortak eğilimi oluştururlar. Bu sırlar vatana doğru ilerlemekte olan bu gezgin yaşamda Ruh’a uygun yaşam için gerekli lütufları verir.

1534 Ruhbanlık ve Evlilik sırrı başkalarının esenliği için düzenlenmiştir. Aynı zamanda kişisel esenliğe de katkı sağlıyorlarsa, bu başkalarına yaptıkları hizmet aracılığıyla olmaktadır. Bu sırların Kilise’de özel bir görevi vardır, ayrıca Tanrı Halkı’nın aydınlatılmasına yardımcı olurlar.

1535 Vaftiz ve Vaftizi Güçlendirme(Bkz. LG 10) sırlarıyla önceden inanlıların genel rahipliği için kutsanmış olanlar, bu sırlarla özel kutsamalar alabilirler. Ruhbanlık sırrını alanlar, Mesih’in adına, Tanrı’nın lütfu ve sözüyle Kilise’nin çobanları olmak üzere kutsanmış olurlar.(LG 11) Öte yandan Hıristiyan eşler de, evlilik görevlerini gerektiği gibi yerine getirmek için, özel bir sırla güçlendirilmiş ve kutsanmış olurlar.(GS 48, 2)

6. KONU

Ruhbanlık sırrı

1536 Mesih İsa’nın havarilerine emanet ettiği misyonu Kilise Ruhbanlık sırrı ile devam ettirmektedir. Bu sonsuza dek sürecektir. Bu sır havarilerin görevi içine giren bir sırdır. Bu sırrın üç derecesi vardır: Episkoposluk, papazlık ve diyakosluk.

(Mesih İsa tarafından kurulan havarisel kurum ve misyonu için birinci kısma bakınız. Burada söz konusu edilen bu görevin iletildiği sırla ilgili yoldur.)

I. Bu Ruhbanlık (Ordinatio) sırrı adı nereden geliyor?

1537 Antik Roma’da ordo sözcüğü medeni anlamda kurulmuş toplulukları, özellikle de yönetici sınıfı belirtirdi. Ordinatio ise bir sınıfa girmeyi belirtir. Kilise’de Kutsal Kitaba(Bkz. İbr 5, 6, 7, 11,Mzm 110, 4) dayanan kurulmuş düzenler (yaşam tarzları) vardır, Gelenek antik çağlardan beri onları taxeis (Yunanca), ordines diye adlandırır: Litürji ordo episcoporum, ordo presbyterorum ve ordo diaconorum’dan söz eder. Başka gruplara da ordo adı verilir: Katekümenler, bakireler, eşler, dullar ...

1538 Kilise’nin bu düzenlerinden birine girmek ordinatio denilen bir ritle yapılır. Bu rit bir kutsama ya da bir sırdan oluşan dinsel ve litürjik eylemden ibarettir. Günümüzde ordinatio sözcüğü episkoposlar, papazlar ve diyakoslar sınıfına sokan sırla ilgili eylem için kullanılmaktadır, bu, "kutsal bir güç" (sacra potestas(Bkz. LG 10)) uygulamasına izin veren sadece Mesih’ in kendisinden Kilisesi aracılığıyla gelebilen Kutsal Ruh’un bir armağanını verdiğinden dolayı bir topluluk tarafından yapılan basit bir seçme, atama, delegasyon ya da kuruluştan öte bir şeydir. Papazlık aşamasına aynı zamanda consecratio da denir, çünkü bu Mesih’in, Kilisesi için vermiş olduğu ayrıcalıklı bir berattır. Papazlık aşaması töreninin gözle görülür en belirgin işareti episkoposun kutsayıcı duayla birlikte ellerini koymasıdır.

II. Esenlik ekonomisinde Ruhbanlık sırrı

Eski Antlaşma’da rahiplik

1539 Seçilmiş halk Tanrı’nın kendisi tarafından "kutsanmış bir ulus ve rahipler krallığı"(Bkz. İş 61, 6) (Çık 19, 6) yapıldı. Ama Tanrı İsrail halkı içinden, on iki kavim arasından Levi kavmini ayırarak litürjik hizmetleri onlara verdi;(Bkz. Sayı 1, 48-53) Levi kavminin mirası Tanrı’nın kendisidir.(Bkz. Yeşu 13, 33) Eski Antlaşma’nın temelinde özel bir rit vardır.(Bkz. Çık 29. 1-30, Lev "Rahipler insanların Tanrı’yla olan ilişkilerinde günahlara karşılık adaklar ve kurbanlar sunmak üzere atanırlar."(Bkz. İbr 5, 1)

1540 Tanrı sözünü bildirmek(Bkz. Mal 2, 7-9) ve dualarla, kurbanlarla Tanrı’yla olan birliği sağlamak için kurulmuş olan bu rahiplik, devamlı kurbanlara başvurması nedeniyle ve bir türlü kesin(Bkz. İbr 5; 3, 7;27. 10; 1-4) aklanmayı sağlayamadığından, yalnızca Mesih’in kurbanının sağlayacağı esenliği elde etme konusunda yetersiz kalır.

1541 Kilise litürjisi Harun’un rahipliğini ve Levili rahiplerin hizmetini, yetmiş kişilik "İhtiyar Kurulu"nda(Bkz. Sayı 11, 24-25) olduğu gibi, Yeni Antlaşma’da düzenlenmiş olan rahipliğin bir önbelirtisi olarak görmektedir. Şu halde, Latin ritinde, Kilise episkoposluk aşama töreninin başında şu şekilde dua eder:

Rabbimiz Mesih İsa’nın Babası ve Tanrısı, ( ... ) Eski Antlaşma boyunca Kilisene biçim vermeye çalıştın; başlangıçtan beri, İbrahim’den türeyen halkı kutsal bir halk yaptın; liderler ve papazlar atadın ve mihrabının hizmetine yerleştirdin ...

1542 Papazlık aşaması verilirken Kilise şu şekilde dua eder:

Rab, çok kutsal Baba, ( ... ) Eski Antlaşma’da, gelecekteki sırları bildirmek için, halkın başına halkı yönetecek başrahipler atadın, başka insanları da onların hizmetine verdin, onlar da başrahiplere görevlerinde yardımcı oldular. Bu şekilde bilge yetmiş insana, Musa’ya verdiğin ruhu verdin, böylece Harun’un soyundan gelenlerin, Harun’un almış olduğu rahipliğe katılmalarını sağladın.

1543 Diyakosların ruhbanlık sırrı duası da şöyledir:

Çok kutsal Baba ( ... ) bu yeni tapınağın (Kilise) tasarlanıp gerçekleşmesi için ruhbanlıkta üç farklı derece kurdun, episkoposlar, papazlar ve diyakoslar, bunlar eskiden Eski Antlaşma’da olduğu gibi, her biri sana hizmet etmekle yükümlüdürler, konutunun hizmeti için miras olarak kendini verdiğin Levi kavmini ayrı tuttun.

Mesih’in biricik rahipliği

1544 Eski Antlaşma’da sözü edilen rahipliğin tüm önbelirtileri "Tanrı ile insanlar arasındaki tek arabulucu" (1 Tim 2, 5) olan Mesih İsa’da gerçekleşmektedir. "Çok Yüce Tanrı’nın rahibi" (Tek 14, 18) Melkisedek, Hıristiyan geleneğine göre kutsal kıldıklarını tek bir sunuyla, yani "Haç’taki biricik kurbanla, sonsuza dek yetkinliğe erdiren" (İbr 10, 14) "kutsal, masum, lekesiz" (İbr 7, 26) "Melkisedek düzenine göre tek başrahip" (İbr 5, 10; 6, 20) olan Mesih İsa’nın rahipliğinin bir önbelirtisi olarak kabul edilir.

1545 İsa’nın kendini kurban ederek insanlığı kurtarması tektir, ilk ve son olarak gerçekleşmiştir. Yine de, Kilise’deki efkaristiya kurbanında mevcut kılınmıştır. İsa’nın biricik rahipliği de tekliğinden hiçbir şey yitirmeden ruhbanlıkla mevcut kılınmıştır. "Tek gerçek başrahip Mesih İsa’dır, ötekiler sadece Onun papazlarıdır."(Aquinolu Thomas, İbr 7, 4)

Mesih’in biricik kâhinliğine iki şekilde katılım

1546 Başrahip ve tek aracı olan Mesih Kilise’yi "kendi Babası Tanrı’nın hizmetinde rahipler Krallığı"(Bkz. Ap 5, 9-10, 1 Pet 2, 5. 9) (Ap 1, 6) yaptı. Tüm inanlılar rahipler topluluğudur. Vaftiz olmuş inanlıların her biri kendi özel eğilimine göre Mesih’in Rahiplik, Krallık ve Peygamberlik görevine katılır. İnanlılar aldıkları Vaftiz ve Vaftizi Güçlendirme sırrı ile rahiplik mertebesini alırlar.(LG 10)

1547 Episkoposlar ve papazlar hiyerarşisi ve tüm inanlıların genel ruhbanlığı, her ne kadar her biri kendine göre Mesih’in(LG 10) tek rahipliğine katılıyorsa da, temelde birbirlerinden ayrılırlar. Hangi anlamda birbirlerinden ayrılırlar?(LG 10) İnanlıların genel ruhbanlığı vaftiz ruhunun yayılmasıyla, inançlı, umutlu, sevgili yaşamla, Ruh’a göre yaşamakla gerçekleşir; papazlar ise kamusal rahipliğin hizmetindedir, her Hıristiyanın vaftiz ruhunun yayılmasından sorumludurlar. Bu, Mesih İsa’nın Kilisesini aralıksız yönetme ve inşa etme yollarından biridir. İşte bu nedenledir ki bu, özel bir sırla, Ruhbanlık sırrı ile iletilir.

Kilise’nin Başı - Mesih’in kişiliğinde ...

1548 Papazlık aşaması almış olanların görevlerinde faaliyet gösteren, insanlığın kurtulması için kendisini kurban olarak sunan başrahip, Gerçeğin Efendisi, Bedenin Başı, sürüsünün Çobanı olarak Kilisesinde hazır bulunan bizzat Mesih’in kendisidir. Kilise de, papazın Ruhbanlık sırrını almış olmasından dolayı in persona Christi Capitis olarak davrandığını söyler.(Bkz. LG 10, 28, SC 33, CD 11, PO 2, 6)

Ruhbanlık sırrını almış olan gerçekte bu sırrı Mesih İsa’dan alır. Almış olduğu ruhbanlık sırrı yüzünden gerçekten Yüce Rahibe katıldığından temsil ettiği Mesih’in bizzat kendi gücü ile de hareket eder (virtute ac persona ipsius Christi).(XII. Pius, gen. "Mediator Dei")

Mesih her rahipliğin kaynağıdır; Çünkü eski yasadaki rahip Mesih’in belirtisi idi, yeni yasanın papazı ise Mesih’in kişiliğinde hareket eder.(Aquinolu Thomas, s. th. 3, 22, 4)

1549 Ruhbanlık sırrını almış olan özellikle episkoposlar ve papazlar aracılığıyla Kilise’nin lideri olarak Mesih’in varlığı inanlılar topluluğunda gözle görülür hale gelmiştir.(Bkz. LG 21) Antakyalı Ignatius’un güzel ifadesine göre, episkopos typos tou Patros’tur, yani Tanrı Baba’nın canlı bir sureti gibidir.(Trall. 3, 1, bkz. Mgn. 6, 1)

1550 Mesih’in, Ruhbanlık sırrını almış olan kişideki varlığı, o kişinin bir daha insani zayıflıklara, hatalara hatta günaha, kötü ruhun etkisi altına girmeyeceği şeklinde anlaşılmamalıdır. Kutsal Ruh’un gücü papazların tüm davranışlarını güvence altına almaz. Oysa Kilise sırlarında bu güvence verilmiştir, öyle ki papazın günah işlemesi bile nurun meyve vermesini engelleyemez. Papazın Kilise’nin havarisel verimliliğine zarar veren, her zaman İncil’e sadık kalmadığı izlenimi bırakan başka birçok davranışı da bulunabilir.

1551 Mesih İsa tarafından halkın gerçek çobanlarına verilen rahiplik görevi gerçek bir hizmettir.(LG 24) Bu rahiplik görevi tamamen Mesih’e ve insanlara ilişkindir. Tamamen Mesih’e ve biricik rahipliğine bağlıdır, Kilise topluluğunun ve insanların yararına kurulmuştur. Ruhbanlık sırrı Mesih’in "kutsal gücünü" iletir. Bu yetki Mesih İsa’nın sevgi yüzünden herkesin hizmetkârı olması göz önünde bulundurularak kullanılmalıdır.(Bkz. Mk 10, 43-45, 1 Pet 5, 3) "İsa açıkça, sürüsü için yapılacak hizmetin Kendisine olan sevgiyi gösteren bir kanıt olduğunu söyledi."(Yuhanna Kris. sac. 2, 4, bkz. Yu 21, 15-17)

... "Tüm Kilise adına"

1552 Ruhbanlık sırrını alanlar inanlılar topluluğuna karşı yalnızca Kilise’nin Başı olan Mesih’i temsil etmezler, aynı zamanda Kilise’nin duasını,(Bkz. SC 33) özellikle de efkaristiya kurbanını(Bkz. LG 10) Tanrı’ya sunduklarında tüm Kilise adına davranırlar.

1553 "Tüm Kilise adına" sözü papazların topluluğun delegeleri olduğu anlamına gelmez. Kilise’nin dua ve sunusu, liderleri Mesih İsa’nın duası ve sunusundan ayrılmaz. Bu, Mesih’in Kilisesinde ve Kilisesi aracılığıyla yaptığı külttür. Bu, Kutsal Ruh’un birliğinde Mesih aracılığıyla, Mesih’le birlikte ve Mesih’te Tanrı Baba’ya dua eden ve kendisini sunan Mesih’in Bedeni olan tüm Kilise’dir. Bütün Beden, uzuvlarıyla birlikte dua eder ve kendisini sunar, bunun içindir ki, Beden’ de özellikle papazlara yalnız Mesih’in değil, Kilise’nin de papazları denir. Papazlar Mesih’i temsil ettikleri gibi Kilise’yi de temsil edebilirler.

III. Ruhbanlık sırrının üç derecesi

1554 "Tanrı tarafından kurulmuş olan Ruhbanlık sırrını alanlar Hıristiyanlığın ilk yıllarından beri episkoposlar, papazlar ve diyakoslar olmak üzere üç dereceye ayrılmıştır."(LG 28) Kilise’nin Litürjide, Yetkili Kurulu’nda ve sabit uygulamasında ifade edilen Katolik doktrini, Mesih’in rahipliğine katılımın iki derecesi olduğunu kabul etmektedir: Episkoposluk ve papazlık. Diyakosluk ise onlara yardımcı olmak ve hizmet etmek için vardır. Bunun için sacerdos terimi günümüzde, diyakosları değil de, episkoposları ve papazları belirtmek için kullanılıyor. Bununla birlikte Katolik doktrini rahipliğe (episkoposluk ve papazlık) katılma dereceleri ile hizmet (diyakosluk) derecesinin her üçü de Ruhbanlık sırrı ile verilir der:

Diyakoslara aynen Mesih İsa’ya, Baba’nın bir sureti olan episkoposlara, havariler topluluğu, Tanrı’nın senatosu olan papazlara olduğu gibi saygı gösterilsin: Onlarsız Kilise’den söz edilemez.(Antakyalı Ignatius, trall. 3, 1)

Episkoposluk aşaması -
Ruhbanlık sırrının en yüksek derecesi

1555 Hıristiyanlığın ilk zamanlarından beri Kilise yetkililerin değişik görevleri arasında, Hıristiyan Geleneğinin tanıklığına göre, en yüksek yetki, episkoposluk denilen özel bir mevkide bulunan, havarilerin attığı tohumların filizlerini başlangıçtan beri aynı çizgide sürdürerek iletme görevine haiz kişilere aittir.(LG 20)

1556 Yüksek misyonlarını gerçekleştirebilmeleri için "Havariler, Kutsal Ruh’un özel bir şekilde kendilerine akmasıyla Mesih İsa tarafından yetkilendirildiler; onlar da ellerini koyarak kendi çalışma arkadaşlarına bu tinsel yetkiyi verdiler, bu şekilde, bu özel Kutsal Ruh indirme episkoposluk aşaması verilerek günümüze dek geldi"(LG 21).

1557 İkinci Vatikan Konsili "episkoposluk aşaması ile en yüksek dereceden Ruhbanlık sırrının verildiğini bildirir, Kilise’ nin litürjik örf ve adetlerine ve Kilise Babaları’nın sözlerine göre bu, yüce ruhbanlık adı altında ruhbanlık gerçeğinin tamamıdır"(Age). (summa).

1558 "Episkoposluk aşaması, kutsallaştırma yetkisi gibi öğretme ve yönetme yetkisi de verir. ( ... ) Gerçekten ( ... ) el koyma ve kutsama sözleriyle Kutsal Ruh verilmiş olur ve kişi Kutsal Ruh tarafından mühürlenmiş olur. Episkoposluk aşamasını alan kişi seçkin ve açık bir şekilde Efendi, Çoban ve Rahip olan Mesih’in yerini alır ve onun görevini üstlenmiş olur (in Eius persona agant)."(Age) "Kendilerine verilmiş Kutsal Ruh sayesinde episkoposlar manevi krallık ya da çobanlık ve peygamberlik yetkilerine sahip olurlar."(CD 2)

1559 "Kişi Ruhbanlık sırrı gereğince Mesih İsa’nın vekili olarak Papa ve diğer bütün episkoposlarla birlik içinde olur."(LG 22) Episkoposlar düzenindeki bu birliğin en belirgin özelliği olarak Kilise’de eskiden beri uygulanmakta olan yeni bir kişiye episkoposluk aşaması verilmesi töreninde bu törene birçok episkoposun katılması gösterilebilir.(Bkz. Age) Bir kişiye günümüzde yasal olarak episkoposluk aşaması verilebilmesi için Kilise’ nin yerel Kilise’lerle olan açık yüksek bağı ve onların özgürlüklerinin kefili olması nedeniyle Roma episkoposunun özel bir girişimi gerekmektedir.

1560 Her episkopos Mesih İsa’nın vekili olarak, kendisine emanet edilen Kilise’nin bir bölgesinin sorumluluğunu aldığı gibi öteki bütün episkoposlarla birlik içerisinde olmalıdır. "Her ne kadar her episkopos, sürünün kendisine emanet edilen bir bölümünün çobanıysa da, Tanrısal bir sırla havarilerin yasal halefi durumuna gelen kişi zincirleme olarak Kilise’ nin misyonundan sorumludur."(XII. Pius, gen. "Fidei donum", bkz. LG 23, CD 4, 36, 37, AG 5, 6, 38)

1561 Tüm bu söylediklerimiz episkopos tarafından yapılan Efkaristiya töreninin neden özel bir anlamı olduğunu ve Kilise’nin Başı ve İyi Çoban olan Mesih İsa’yı gözle görülür biçimde temsil edenin başkanlığında sunak etrafında toplanan Kilise’nin birliğini en yüksek derecede belirtmiş olduğunu açıklamaktadır.(Bkz. SC 41, LG 26)

Papazlık aşaması - episkoposların yardımcıları

1562 "Baba’nın kutsayıp da dünyaya gönderdiği Mesih İsa, havarileri aracılığıyla kendi kutsamasına ve misyonuna katılan halefler, yani eposkoposlar edindi. Episkoposlar da, yasal olarak Kilise’nin çeşitli üyelerine, değişik derecelerde bu yetkiyi verdiler."(LG 28) "Episkoposların görevleri daha alt derecede papazlara iletilmiş olur: Papazlar da episkoposların yardımcıları olarak Mesih’in emanet ettiği görevin gerçekleşmesine çalışırlar."(PO 2)

1563 "Papazların görevi, episkoposlara bağlı olarak, Mesih’in bizzat kendisinin kurmuş olduğu, yücelttiği ve yönettiği Bedeninin otoritesine katılmaktır. Papazların ruhbanlığı, önce Hıristiyanlığa giriş sırlarını gerektiriyorsa da, Kutsal Ruh’un meshetmesiyle papazları özel bir nitelikle mühürleyen ve onları bizzat Baş-Mesih’in adıyla davranabilecek duruma sokabilen, onları bu şekilde Mesih-Papaz biçimine sokan özel bir sır aracılığıyla verilir."(PO 2)

1564 "Papalığın yüce yetkisine sahip olmadıkları halde ve episkoposlara bağlı olmalarına karşın, papazlar ruhban sınıfına dahildirler; papazlar Ruhbanlık sırrı ile, yüce ve ebedi(Bkz. İbr 5, 1-10,7, 24, 9, 11-28) rahip Mesih İsa’yı örnek alarak İncil’i bildirmek, inanlıların çobanları ve Yeni Antlaşma’nın gerçek papazları olarak Tanrısal kült törenini yapmak üzere kutsanmışlardır."(LG 28)

1565 Ruhbanlık sırrını almış papazlar bu sır sayesinde Mesih İsa’nın havarilerine emanet etmiş olduğu misyonun evrensel boyutlarına katılırlar. Papazlık aşaması sırasında almış oldukları tinsel lütuf onları sınırlı ve dar bir misyon için değil de "dünyanın dört bir yanına kadar uzanan"(PO 10), "nerede olursa olsun ta içlerinde hazırlanmış İncil’i bildirecek"(OT 20) evrensel boyutlu bir esenlik misyonu için hazırlar.

1566 "Kutsal görevleri en iyi Efkaristiya kültünde kendini gösterir: Efkaristiya kültünde Mesih’in yerini alıp onun gizini ilan ederek, ilk ve son kez Babasına lekesiz kurban(LG 28) olarak kendini sunan Mesih’in Yeni Antlaşma’daki tek kurbanını Rab İsa yeniden gelinceye dek ayin kurbanına uygulayarak, onda mevcut kılarak inanlıların dileklerini liderlerinin kurbanında birleştirirler." Tüm ruhban sınıfı gücünü bu biricik kurbandan alır.(Bkz. PO 2)

1567 "Papazlar episkoposların aklı başında yardımcıları olarak Tanrı Halkı’na hizmet için çağrılan episkoposlarıyla birlikte çeşitli görevleri bulunan tek bir papazlar takımını oluştururlar. Papazlar inanlılardan oluşan bir cemaatin bulunduğu her yerde, inanlıların günlük dertlerine çare olmak için, episkoposun görev ve yetkilerini üzerlerine alarak, bir bakıma yürekten bağlı bulundukları episkoposlarını temsil ederler."(LG 28) Papazlar görevlerini ancak episkoposlarına bağlı kaldıkları sürece ve onlarla işbirliği içinde yerine getirebilirler. Papazlık aşamasını aldıkları sırada episkoposa yaptıkları itaat yemini ve papazlık aşaması töreninin sonunda episkoposun vermiş olduğu barış öpücüğü, episkoposun onları yardımcıları, evlatları, kardeşleri ve dostları olarak gördüğünü gösterir, buna karşılık papazlar da ona karşı sevgi ve itaat borçludurlar.

1568 "Kendilerini papaz takımına sokan papazlık aşamasından dolayı papazlar kutsallaştırıcı kardeşlik sırrı sayesinde birbirlerine daha sıkı bağlanırlar ama, yerel episkoposa bağlı bir episkoposluktaki göreve atanmalarından dolayı özellikle bu seviyede bir papaz takımı oluştururlar."(PO Papaz takımı birliği, papazlık aşaması verildiği sırada, episkopos yardımcılarının da, episkopostan sonra, ellerini koymalarını isteyen adette litürjik bir anlam kazanmaktadır.

Diyakosluk aşaması - "hizmet amacıyla"

1569 "Papazlık hiyerarşisinin en alt basamağında ‘papazlık amacıyla değil de, hizmet etme’ amacıyla üzerlerine el koyulan diyakoslar bulunur."(LG 29, bkz. CD 15) Diyakosluk aşaması vermek için yalnızca episkopos el koyar, bu da diyakosun diyakosluk görevlerinde özellikle episkoposuna bağlı olduğunu gösterir.(Bkz. A. Hippolytos, trad, ap.

1570 Diyakoslar Mesih İsa’nın görev ve yetkilerine özel bir biçimde katılırlar.(Bkz. LG 41, AA 16) Diyakosluk aşaması onları hiç kimsenin silemeyeceği bir mühürle damgalar ve onları herkesin hizmetkârı yani "diyakos"u olan Mesih İsa’ya benzetir.(Bkz. Mk 10, 45, Lk 22, 27, Polykarpos, ep. 5, 2) Diyakosların görevleri arasında episkoposun ya da papazların yönettiği ayinlere katılmak da vardır, diyakoslar komünyon dağıtabilir, evliliği kutsayabilir, İncil’i bildirebilir ve vazedebilir, cenaze töreni yapabilir ve daha başka hayır işleri yapabilirler.(Bkz. LG 29, SC 35, 4, AG 16)

1571 İkinci Vatikan Konsili’nden itibaren Latin Kilisesi’nde diyakosluk "kendine özgü mertebesiyle sürekli bir biçimde"(LG 29) hiyerarşideki yerini yeniden aldı. Oysa Doğu Kiliseleri bunu hep korumuşlardır. Bu sürekli diyakosluk evli erkeklere de verilmektedir. Bu da Kilise’nin misyonunda bir zenginlik demektir. Gerçekten de, Kilise’ de gerek litürjik ve papazlıkla ilgili, gerek sosyal ve hayır işleriyle ilgili diyakosluk görevlerini yerine getiren insanların, diyakosluk sırrı sayesinde "daha etkili bir şekilde görevlerinin üstesinden gelebilmeleri ve mihraba daha sıkıca bağlanmaları için havarilerden beri âdet haline gelen ellerin üzerlerine konulmasıyla güçlenmeleri yararlı ve uygun olur"(AG 16).

IV. Ruhbanlık ayini

1572 Ruhbanlık sırrı verilmesi Kilise için çok önemli bir olay olduğundan mümkünse bu törene çok sayıda inanlının katılması istenir. Bu dinsel tören genellikle bir pazar günü ve bir katedralde duruma uygun olarak büyük bir törenle yapılır. Episkoposluk, papazlık ve diyakosluk aşamalarının hepsinde aynı prosedür uygulanır. Tören Efkaristiya litürjisinde yapılır.

1573 Ruhbanlık sırrının temel riti, üç mertebe için de, episkoposun ruhbanlık sırrını alacak kişinin başına ellerini koymasında ve Tanrı’dan Kutsal Ruh’un inmesini ve ruhbanlık almaya aday kişiye alacağı ruhbanlık derecelerinin bütün armağanlarını vermesini dileyen bu sırra ait özel kutsama duasını yapmasından ibarettir.(Bkz. XII. Pius, cons. ap. "Sacramentum Ordinis": DS 3858)

1574 Bütün Kilise sırlarında olduğu gibi, ayinde ek ritler bulunur. Çeşitli geleneksel litürjilerde oldukça farklılık göstermelerine karşın sır lütfunu ortak görünümlerde ifade ederler. Latin ritinde, ilk ritlerin -adayın seçilmesi ve sunulması, episkoposun konuşması, adayın sorgulanması, azizlerin ilahileri- hepsi adayın seçiminin Kilise geleneklerine uygun şekilde yapıldığını gösterir, ve törenin ana bölümüne geçilmesini sağlar, törende uygulanan birçok rit gerçekleştirilen gizi sembolik bir biçimde ifade eder ve tamamlar: Episkopos ve papaz adaylarının kutsal kremle meshedilmesi, ruhbanlıklarını verimli kılacak Kutsal Ruh’un özel meshetmesinin işaretidir; Tanrı sözünü bildirmek olan görevini, Mesih’in gelini Kilise’ye olan sadakatini belirten, Rab İsa’nın sürüsünün çobanlığını üzerine aldığını gösteren episkoposun üzerine İncil konulması, ona yüzük, episkopos başlığı ve âsasının verilmesi; Tanrı’yı temsil etmeye çağrılan papaza kutsal halkın kurbanını gösteren kâse ile kutsal çanağın verilmesi; Mesih’in İncil’ini bildirmek görevini almış olan diyakosa da İncil verilmesi.

V. Ruhbanlık sırrını kim verebilir?

1575 Mesih İsa havarilerini seçip onlara yetki ve görevlerini verdi. Baba’nın sağına çıktıktan sonra da sürüsünü terk etmedi, sürüsünü havarileri sayesinde sürekli olarak korumakta ve aynı çobanlarla günümüzde de halen görevini sürdürmektedir.(Bkz. MR , Havarilerin Önsözü I) Kimini havari, kimini çoban olarak atayan Mesih’in kendisidir.(Bkz. Ef 4, 11) Mesih İsa görev ve yetkilerini episkoposları aracılığıyla sürdürmektedir.(Bkz. LG 21)

1576 Ruhbanlık sırrı papazların sırrı olduğundan, episkoposların havarilerin halefi olarak görevi "tinsel armağanı"(LG 21), "havarilerin tohumunu"(LG 20) iletmektir. Geçerli bir şekilde episkoposluk aşaması almış olanlar, kısacası havarilerin halefi durumunda olan kişiler geçerli bir şekilde Ruhbanlık sırrının üç derecesini de verebilirler.(Bkz. DS 794 ve 802, CIC, can. 1012, CCEO, can. 744, 747)

VI. Ruhbanlık sırrını kimler alabilir?

1577 "Yalnızca vaftiz olmuş erkekler Ruhbanlık sırrını alabilir."(CIC, can. 1024) Rab İsa on iki havariden oluşan bir kurul(Bkz. Mk 3, 14-19,Lk 6, 12-16) oluşturmak için erkekleri seçti, havariler de işlerini devam ettirecek yardımcılar(Bkz. 1 Tim 3, 1-13,2 Tim 1, 6, Tit 1, 5-9) seçtiler(Romalı Clemens, cor. 42, 4, 44, 3). Episkoposlar kurulu, kendilerine ruhbanlıkla bağlı papazlarla birlikte Mesih İsa’nın dönüşüne dek on ikili kurulu hazır tutmakta ve güncelleştirmektedir. Kilise de Mesih İsa’nın bu seçimine bağlı kalarak Ruhbanlık sırrını yalnızca erkeklere veriyor. Nitekim bu görev Kilise içinde şimdiye dek kadınlara verilmemiştir.(Bkz. MD 26-27, CDF, decl. "İnter insigniores")

1578 Hiç kimsenin Ruhbanlık sırrını kendi kendisine almaya hakkı yoktur. Gerçekten hiç kimse bu yetkiyi kendi kendisine alamaz. Bu göreve Tanrı tarafından çağrılır.(Bkz. İbr 5, 4) Tanrı’nın kendisini papazlığa çağırdığını hisseden kişi bu eğilimini, papazlık aşaması verme yetki ve sorumluluğu olan Kilise’nin otoritesine alçakgönüllülükle bırakmalıdır. Her lütuf gibi, bu sır da hak edilmeden alınamaz.

1579 Latin Kilisesi tarafından Ruhbanlık sırrı verilen herkes normal olarak, sürekli diyakoslar hariç, "Göklerin Egemenliği uğruna" (Mt 19, 12) bekâr kalmak eğiliminde olan ve bekâr yaşayan inanlı erkekler arasından seçilirler. Kayıtsız şartsız Rab’be ve "onun işlerine"(Bkz. 1 Kor 7, 32) kendilerini adamaya çağrılanlar, bütün benlikleriyle Tanrı’ya ve insanlara kendilerini verirler. Bekârlık hizmetlinin kendini Kilise hizmetine verdiği bu yeni yaşam tarzının bir işaretidir; sevinçli bir yürekle kabul ederek Tanrı’nın Egemenliği’ni parlak bir biçimde bildirir.(Bkz. PO 16)

1580 Doğu Kiliselerinde, yüzyıllardan beri bu konuda değişik bir yöntem uygulanmaktadır: Doğu Kiliselerinde yalnızca bekârlar episkopos olabilirler, evli erkekler ise papazlık ve diyakosluk aşaması alabilirler. Bu uygulama çoktandır yasal kabul edilmiştir; bu evli papazlar cemaatlerinde çok verimli çalışmalar yapmaktadırlar.(Bkz. PO 16) Şu da var ki, Doğu Kiliselerinde de bekâr papazlar çok saygı görürler, çok sayıda papaz da Tanrı’nın Egemenliği için bekâr kalma yolunu seçmiştir. Batı’da olduğu gibi Doğu’da da Ruhbanlık sırrını almış olanlar evlenemezler.

VII. Ruhbanlık sırrının etkileri

Silinmez tinsel mühür

1581 Kutsal Ruh özel bir lütfuyla, ruhbanlık sırrını alan kişinin İsa’nın Kilisesinde hizmet etmesi için Mesih İsa’ya daha çok benzemesini sağlar. Ruhbanlık sırrını alan kişi Kilise’ nin Başı Mesih’in temsilcisi olarak onun çobanlık, peygamberlik, rahiplik özelliklerine iştirak etmiş olur.

1582 Vaftiz ve Vaftizi Güçlendirme sırlarında olduğu gibi, Mesih’in işlevlerine katılım ilk ve son olarak olur. Ruhbanlık sırrı da bu sırrı alanı silinmez bir tinsel mühürle damgalar. Bu mühür yinelenemez ve geçici olarak verilemez.(Bkz. Trento Kon: DS 1767, LG 21, 28, 29, PO 2)

1583 Papazlık aşamasını geçerli bir şekilde almış olan biri, kuşkusuz, haklı nedenlerle papazlıkla ilgili yükümlülüklerinden alıkonulabilir, ya da bu kişinin papazlık yapması yasaklanabilir,(Bkz. CIC, can. 293, 1336, 1, 3, 5, 1338, 2) ancak sözcüğün tam anlamıyla yeniden laik olamaz,(Bkz. Trento Kon: DS 1774) çünkü papazlık aşaması ile kendisine basılan mühür her zaman içindir. Papaz olduğu gün kendisine verilen papazlık mesleği ve misyonu onu sürekli biçimde damgalamıştır.

1584 Sonunda papazlar üzerinden esenlik konusunda faaliyet gösteren ve esenliği sağlayan Mesih İsa olduğuna göre, papazın yakışıksız davranışları İsa’nın davranışını etkilemez.(Bkz. Trento Kon: DS 1612, DS 1154) Augustinus bunu vurgulayarak şöyle ifade ediyor:

Kibirli bir papazı şeytanla bir tutmak gerekir. Mesih İsa’nın armağanı papazın bu tutumundan dolayı kötülenmiş olmaz, Mesih’in aracılığıyla akan şeyler arılıklarını korur, onun aracılığından geçen duruluğunu korur ve verimli topraklara kadar gelir. (...) Ruhbanlık sırrının tinsel belirgin niteliği gerçekte ışığa benzer olmasıdır: Aydınlanmak isteyenler onu arılığıyla alır ve o ise kirli varlıklardan geçerse, kirlenmez.(Yu 5, 15)

Kutsal Ruh’un lütfu

1585 Kutsal Ruh’un bu sırra özgü olan özel lütfu, Ruhbanlık sırrını alan kişiyi rahip, öğretmen ve çoban olarak tam Mesih İsa’ya benzetir.

1586 Episkoposa görevini yerine getirebilmesi için gerekli gücü verir ("Liderlik ruhu": Latin ritinde episkoposluk aşaması verilirken yapılan dua). Episkoposa sevgi içerisinde ve karşılık beklemeden bir baba ve çoban olarak Kilisesindeki insanları ve özellikle de yoksulları, hastaları ve ihtiyaç içinde olanları(Bkz. CD 13 ve 16) ihtiyatla ve bütün gücüyle savunması ve yönetmesi için özel bir güç ve cesaret verir. Bu lütuf episkoposu İncil’i bütün insanlara öğretmesi, sürüsüne örnek olması, koyunları için kendi yaşamını korkmadan vererek Efkaristiya’da Kurban ve Rahip olan Mesih’le özdeşleşerek kutsallaşma yolunda sürüsüne öncülük etmesi için yüreklendirir.

Yüreklerin içini bilen Ey Baba, episkopos olarak seçtiğin kuluna, sevgili sürünü otlatabilmesi, sana gece ve gündüz hizmet ederek senin gözünde kusursuz bir görev yapabilmesi için güç ver. O Kutsal Kilise’nin armağanlarını sunsun, ruhbanlık ruhu sayesinde buyruklarına uyarak günahları bağışlama gücüne sahip olsun, senin düzenine göre yükümlülükleri dağıtsın, havarilerine vermiş olduğun yetkiye dayanarak her bağı çözsün; Oğlun Mesih İsa aracılığıyla, temiz yüreğiyle, tatlılığıyla sana hoş bir koku sunsun ... (A. Hippolytos, trad. ap. 3)

1587 Papazlık aşamasının verdiği tinsel armağan Bizans ritinde şu duayla ifade edilmektedir. Episkopos, ellerini koyarak, birçok duayla birlikte şu duayı okur:

Ey Rab, papazlık mertebesine çıkarmak lütfunda bulunduğun kişiyi, mihrabının huzuruna layık bir şekilde çıkması, Egemenliğinin İncilini bildirmesi, gerçek olan sözünü gerçekleştirmesi, sana tinsel kurbanlar ve armağanlar sunması, halkını yeniden canlandırma banyosuyla yenilemesi için Kutsal Ruhunla doldur ki, biricik Oğlun, yüce Tanrımız ve Kurtarıcımız Mesih İsa’yı, ikinci gelişinde bizzat kendisi karşılamaya gitsin ve engin iyiliğinden düzeninin iyi yönetilmesinin ödülünü alsın.(Euchologion)

1588 Diyakoslara gelince şöyle der, "kutsayıcı sır onlara litürjide, Tanrı sözünde ve hayır işlerinde episkoposla ve papazlarla birlikte Tanrı Halkı’na hizmet etmek için gerekli gücü versin"(LG 29).

1589 Ruhbanlığın yetki ve lütfunun büyüklüğü karşısında Kilise Babaları tüm yaşamlarıyla Kilise sırrı sayesinde kendilerini papaz yapan Kişi’ye benzeyebilmek için dine dönme çağrısının ivediliğini hissettiler. Nazianzlı Gregorius genç bir papaz iken şöyle yazmıştı:

Başkalarını arındırmadan önce insan kendisini arındırmalıdır; eğitmeden önce eğitim almalıdır; aydınlatmak için ışık olmalıdır, başkalarını Tanrı’ya yaklaştırmak için önce kendi Tanrı’ya yaklaşmalıdır, kutsallaştırmadan önce kendi kutsallaşmalıdır, eliyle götürmeli, aklıyla nasihat etmelidir.(Or. 2, 71) Kimin papazları olduğumuzu, hangi seviyede olduğumuzu, yöneldiğimiz kişinin kim olduğunu biliyorum. Tanrı’nın yüceliğini ve insanın zayıflığını ve gücünü biliyorum.(Age 74) Papaz kimdir? Papaz gerçeğin savunucusudur, meleklerle birlikte dikelmekte, başmeleklerle birlikte hamd etmekte, mihrap üzerinde kurbanları sunmaktadır. Mesih’in rahipliğine katılmakta, yaratığı yeniden biçimlendirmekte, yaratığı Tanrı suretine yeniden kavuşturmakta, öbür dünya için yaratığı yeniden yaratmakta, daha da önemlisi kendi tanrılaştığı gibi tanrılaştırmaktadır da.(Age 73)

Arslı Papaz ise şöyle diyor: "Yeryüzünde insanlığı kurtarma işlevini papaz sürdürmektedir ... " "İnsan yeryüzünde papazın ne olduğunu iyi anlamış olsaydı, korkudan değil sevgiden ölürdü ... " "Ruhbanlık İsa’nın sevgi yüreğidir."(Nodet Jean Marie Vianney 100)

ÖZET

1590 Havari Paulus Timoteyus’a şöyle diyor: "Ellerimi senin üzerine koymakla Tanrı’nın sana verdiği lütfu yeniden canlandırman gerektiğini sana anımsatıyorum" (2 Tim 1, 6) ve "biri Hıristiyan topluluğunun episkoposu olmak istiyorsa, soylu bir görev istiyor demektir" (1 Tim 3, 1). Titus’a da şöyle diyordu: "Seni Girit’te, oradaki örgütlenmeyi tamamlaman ve her kentte talimatıma uygun olarak papazlar ataman için bıraktım" (Tit 1, 5).

1591 Bütün Kilise rahipler topluluğudur. Vaftiz sayesinde bütün inanlılar Mesih’in rahipliğine katılırlar. Bu katılıma "inanlıların genel rahipliği" denir. Temel ve hizmet açısından Mesih’in misyonuna başka bir katılım şekli daha vardır; Ruhbanlık sırrı ile verilen "ibadet rahipliği"nin görevi cemaat içinde Baş-Mesih’in kişiliğinde ve onun adına hizmet etmektir.

1592 İbadet rahipliği inanlıların genel rahipliğinden temelde ayrılır, ibadet rahipliği inanlılara hizmet götürmek için kutsal bir güç verir. Ruhbanlık sırrını almış olanlar Tanrı Halkı’na, onları eğiterek (munus docendi), Tanrısal kült ile (munus liturgicum) yöneterek (munus regendi) hizmet götürürler.

1593 Hıristiyanlığın başlangıcından beri Ruhbanlık sırrı üç derecede olmuştur: Episkoposluk, papazlık ve diyakosluk. Ruhbanlık verilmesi uygulamasının Kilise’nin organik yapısı bakımından yeri doldurulamaz. Episkopossuz, papazsız ve diyakossuz bir Kilise’den söz etmek imkânsızdır.(Bkz. Antakyalı Ignatius, trall. 3, 1)

1594 Episkopos kendisini, kendisine emanet edilen yerel Kilise’ nin gözle görülür lideri yapan ve kendisini Episkoposlar Kurulu’na sokan Ruhbanlık sırrını eksiksiz alır. Episkoposlar havarilerin halefleri ve Episkoposlar Kurulu’nun üyeleri olarak Petrus’un halefi olan Papa’nın otoritesi altında bütün Kilise’nin görev, yetki ve sorumluluklarına katılırlar.

1595 Papazlar ruhbanlık onurunda episkoposlarıyla birlik içinde oldukları gibi papazlık görevlerinde episkoposa bağlıdırlar; episkoposların becerikli yardımcılarıdırlar; episkoposları etrafında yerel Kilise’nin tüm sorumluluklarını üzerlerine alan bir papaz takımı oluştururlar. Episkopos tarafından kendilerine içinde bulundukları Hıristiyan cemaatini yönlendirmek için belirli bir görev verilir.

1596 Diyakoslar yalnızca Kilise’nin hizmetindeki görevlerini yerine getirmek üzere Ruhbanlık sırrını almış kişilerdir. Ruhbanlık sırrı ile ibadet rahipliğini alamazlar. Ruhbanlık sırrı diyakosa Tanrı’nın sözlerini bildirme, Tanrısal kült, hayır işleri yükümlülükleri verir. Diyakos bu görevleri episkoposunun otoritesi altında gerçekleştirmelidir.

1597 Ruhbanlık sırrı episkoposun ellerini adayın üzerine koyması ve törensel kutsama duası eşliğinde verilir. Bu kutsama duası ile episkopos Tanrı’dan, Kutsal Ruh’un ruhbanlık alacak kişiye aldığı ruhbanlık derecesine uygun görev ve yetkileri vermesini diler. Ruhbanlık sırrı, bu sırrı alanı silinemez bir mühürle damgalar.

1598 Kilise Ruhbanlık sırrını yalnızca bu iş için elverişli koşullara sahip vaftiz olmuş erkeklere verir. Bir kişiye Ruhbanlık sırrı vermek hakkı ve sorumluluğu Kilise’nin otoritesindedir.

1599 Latin Kilisesi’nde Ruhbanlık sırrı genelde özgürce bekâr kalmayı kabul eden ve kamu önünde açıkça bunu insanlara hizmet etmek ve Tanrı Egemenliği sevgisiyle kabul ettiklerini açıklayan adaylara verilir.

1600 Ruhbanlık sırrının üç derecesi de episkopos tarafından verilir.